Przemoc domowa jako powód rozwodu. Co trzeba wiedzieć?

W praktyce orzeczniczej sądów rodzinnych zagadnienie przemocy domowej pojawia się częściej, niż mogłoby to wynikać z oficjalnych statystyk. Dla wielu osób decyzja o rozwiązaniu małżeństwa stanowi ostateczność, podejmowaną w sytuacji, gdy wspólne pożycie przestaje zapewniać elementarne poczucie bezpieczeństwa, a relacja z małżonkiem wiąże się z odczuwaniem chronicznego stresu, zagrożenia lub destabilizacji emocjonalnej. Przemoc w rodzinie – bez względu na jej postać (fizyczną, psychiczną czy ekonomiczną) – może stanowić istotną przesłankę trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego, a ponadto wpływać na rozstrzygnięcie w zakresie winy w rozpadzie małżeństwa.

Czym jest przemoc domowa w kontekście rozwodu?

Przemoc domowa nie ogranicza się wyłącznie do aktów fizycznej agresji. W praktyce sądowej przemoc rozumiana jest szeroko. Najczęstszymi formami przemocy spotkanymi w postępowaniach rozwodowych są:

• Przemoc fizyczna – działania skutkujące naruszeniem nietykalności cielesnej;
• Przemoc psychiczna – w tym zastraszanie, poniżanie, izolowanie, groźby;
• Przemoc ekonomiczna – ograniczanie dostępu do środków finansowych, kontrolowanie wydatków, uniemożliwianie pracy zarobkowej;
• Przemoc seksualna – zmuszanie do czynności seksualnych wbrew woli partnera.

W postępowaniu rozwodowym stosowanie przemocy domowej przez jednego
z małżonków może stanowić podstawę do orzeczenia rozwodu z wyłącznej winy sprawcy przemocy. Należy jednak podkreślić, iż samo twierdzenie strony o doświadczaniu przemocy nie jest wystarczające dla uwzględnienia powództwa. Sąd jest zobowiązany do dokonania ustaleń faktycznych na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego.
Z tego względu kluczowe znaczenie wykazanie, że przemoc rzeczywiście miała miejsce oraz że przyczyniła się do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia.

Jak sąd ocenia przemoc w procesie rozwodowym?

Ocena występowania przemocy domowej dokonywana jest przez sąd w sposób indywidualny, z uwzględnieniem całokształtu okoliczności faktycznych danej sprawy oraz na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego. Sąd rozpoznający sprawę rozwodową bada, czy zachowania noszące znamiona przemocy przyczyniły się do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego oraz jaki miały wpływ na codzienne funkcjonowanie rodziny.

Sąd ustala stan faktyczny sprawy w oparciu o takie dowody jak zeznania małżonków, zeznania świadków (w tym sąsiadów, członków rodziny, osób z otoczenia), dokumentację medyczną (np. obdukcje, karty informacyjne z placówek służby zdrowia), materiał fotograficzny dokumentujący obrażenia, nagrania audio-wideo, notatki służbowe Policji, a także dokumentację z procedury „Niebieskiej Karty”, jeżeli była prowadzona.

Ustalenie, że jeden z małżonków dopuszczał się przemocy wobec drugiego, może stanowić podstawę do przypisania mu wyłącznej winy za rozpad pożycia. Tego rodzaju rozstrzygnięcie ma nie tylko doniosłość prawną, lecz również istotne znaczenie psychologiczne dla osoby pokrzywdzonej, stanowiąc formalne i sądowe potwierdzenie doznawanej przemocy.

Wpływ przemocy domowej na opiekę nad dziećmi i alimenty

W sprawach rozwodowych, w których stwierdzono występowanie przemocy domowej, sąd zobowiązany jest do kompleksowej oceny sytuacji rodzinnej, w szczególności
w zakresie władzy rodzicielskiej oraz kontaktów z małoletnimi dziećmi stron. Stosowanie przemocy, zarówno wobec współmałżonka, jak i wobec dzieci, stanowi istotną okoliczność wpływającą na rozstrzygnięcia w przedmiocie powierzenia wykonywania władzy rodzicielskiej, sposobu jej wykonywania, a także uregulowania kontaktów
z dzieckiem.

Zgodnie z zasadą nadrzędności dobra dziecka, sąd rodzinny zobowiązany jest do zbadania, czy kontakt dziecka z rodzicem stosującym przemoc nie stanowiłby zagrożenia dla jego bezpieczeństwa, zarówno w aspekcie fizycznym, jak i emocjonalnym. W razie stwierdzenia takiego zagrożenia, możliwe jest ograniczenie kontaktów, ich nadzorowanie lub nawet ich całkowite wyłączenie.

Orzeczenie rozwodu z wyłącznej winy jednego z małżonków może również rzutować na kwestie alimentacyjne. Małżonek nieponoszący winy za rozpad małżeństwa może żądać od małżonka uznanego za wyłącznie winnego, świadczenia alimentacyjnego, które umożliwi zaspokojenie jego usprawiedliwionych potrzeb, jeżeli rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Małżonek winny może zostać zobowiązany do uiszczania wskazanych alimentów, chociażby małżonek niewinny nie znajdował się w niedostatku.

Dlaczego pomoc prawna jest ważna w rozwodzie z powodu przemocy?

Postępowanie rozwodowe, w którym ujawnione zostają elementy przemocy domowej, stanowi dla osoby pokrzywdzonej szczególne wyzwanie, zarówno w aspekcie dowodowym, jak i emocjonalnym. Osoby doświadczające przemocy często pozostają
w stanie przewlekłego stresu, zmagając się z poczuciem zagrożenia, niepewnością co do sytuacji życiowej po rozwodzie, obawami o los małoletnich dzieci oraz potencjalnymi trudnościami natury ekonomicznej.

W tego rodzaju sprawach profesjonalne wsparcie prawne ma kluczowe znaczenie. Pomoc adwokata lub radcy prawnego wyspecjalizowanego w prawie rodzinnym pozwala stronie nie tylko na właściwe zrozumienie przysługujących jej praw i obowiązków, ale także na skuteczne zabezpieczenie interesów procesowych oraz ochronę przed działaniami manipulacyjnymi lub przemocowymi ze strony współmałżonka. Powierzenie prowadzenia sprawy profesjonalnemu pełnomocnikowi umożliwia osobie pokrzywdzonej skupienie się na odbudowie swojej sytuacji osobistej i rodzinnej, przy jednoczesnym zapewnieniu, że jej interesy prawne są odpowiednio chronione w ramach toczącego się postępowania.

Szukasz profesjonalnej pomocy prawnej? Sprawdź: Adwokat rozwodowy Wrocław.